_(14579132039).jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
Thực đơn
Henry_V_của_Anh
Ngày 20 tháng 3 năm 1413, vua Henry IV băng hà. Người con trai cả Henry lên nối ngôi, đăng quang ngày 9 tháng 4 cùng năm tại tu viện Westminster, tức vua Henry V. Nghi lễ diễn ra giữa một cơn bão tuyết kinh hoàng, nhưng phần đông dư luận thời đó lại không cho đó là điềm gở. Vua Henry được mô tả là ''người cao lớn (khoảng 6 feet 3 inch), gầy, với mái tóc đen được tỉa tròn phía trên hai tai, trong khi bên dưới được cạo nhẵn. Mặt Henry hồng hào với chiếc mũi nhọn, còn đôi mắt ánh lên tia sáng như một con sư tử kiêu hãnh''.
Henry V đã thay đổi tất cả sách lược đối nội được thi hành không nhất quán dưới thời Henry IV và xây dựng một chính sách duy nhất được áp dụng cho cả vương quốc. Đầu tiên, Henry tuyên bố rằng nước Anh dưới sự cai trị của ông sẽ trở thành trung tâm đầu não mọi mặt, góp phần thúc đẩy sự thống nhất đất nước trong hòa bình. Vua Henry V xóa bỏ mọi hiềm khích trước đây: phục hồi danh dự cho vua Richard II, trọng dụng bá tước Edmund Mortimer xứ March; tước vị và lãnh địa của tất cả quý tộc bị đoạt mất dưới triều đại Henry IV đều được khôi phục. Lúc bấy giờ, gia tộc Glyndŵr vẫn nổi dậy ở nhiều nơi trên khắp nước Anh. Đầu năm 1415, vua Henry V đề nghị ân xá và giảng hòa với Maredudd,con trai của Owain, từ đó cuộc nổi loạn của gia tộc này chấm dứt hẳn.
Tuy nhiên, vua Henry cũng thực hiện hàng loạt động thái quyết liệt như thanh trừng phe Lollard năm 1414, dẫn đến việc xử tử các thủ lĩnh nổi dậy, bao gồm vụ thiêu sống John Oldcastle, bạn thân của nhà vua vào cuối năm 1417.Vì vậy, trong suốt triều đại của Henry, nước Anh không phải chứng kiến bất kỳ một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nào, ngoại trừ Âm mưu Southampton nhằm đưa bá tước Mortimer lên ngai vàng do Henry (lãnh chúa xứ Scrope) và bá tước Richard xứ Cambridge (ông nội của vị vua sáng lập nhà Tudor, Edward IV). Tuy nhiên, bá tước Mortimer vẫn trung thành với vua Henry V, khiến âm mưu này bị lật tẩy.
Kể từ tháng 8 năm 1417, Henry V đi tiên phong trong việc cải cách, đưa tiếng Anh cổ làm ngôn ngữ chính thức thay cho tiếng Pháp trên toàn lãnh thổ Anh quốc, và ông là vị vua đầu tiên dùng tiếng Anh trong giao tiếp cá nhân kể từ cuộc chinh phạt của người Norman 350 năm trước. Nhiều thế kỷ sau đó, tiếng Anh tiếp tục phát triển và truyền bá rộng rãi khắp thế giới khi thời kỳ thực dân Anh cai trị 1/4 diện tích thế giới vào thế kỷ XVIII-XIX. Hiện nay, thành tựu của vua Henry góp phần đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ phổ biến nhất thế giới và cả trong lịch sử nhân loại.
Sau khi ổn định nội bộ nước Anh, vua Henry V tiếp tục thực hiện các chính sách ngoại giao với các quốc gia ở lục địa Châu Âu. Ông kết minh với đế quốc Đan Mạch thông qua hôn nhân giữa em gái ông, công chúa Philippa, và vua nước này là Erik nhà Pomerania năm 1406. Trước đó, một người em gái khác của vua Henry là công chúa Blanche đã kết hôn với thủ hiến liên bang Rhine đương nhiệm Louis III từ năm 1402.
Ngoài ra, vua Henry V cũng có quan hệ mật thiết với vua Sigismund của Hungary (hoàng đế La Mã Thần Thánh sau này), khi Sigismund trở thành trung gian hòa giải giữa Anh và Pháp, góp phần giúp cho hiệp ước Troyes được kí kết, đưa Henry trở thành người cai trị thực tế của hai nước Anh-Pháp sau này
Chính sách ngoại giao với nước Pháp lại là một sự khác biệt. Một số sử sách đời sau cho rằng Henry đã được hội đồng quốc gia khuyên tiếp tục chiến tranh với Pháp vì trước đây họ đã xúi giục và bảo trợ cho Owain Glyndŵr nổi loạn chống lại nước Anh để thừa cơ thôn tính vùng Aquitaine của Anh. Bên cạnh đó, nội bộ triều đình nước Pháp đang khủng hoảng, khi vua Pháp là Charles VI mắc bệnh hoang tưởng, cho rằng cơ thể ông ấy được làm bằng kính, trong khi người con trai lớn nhất còn sống của Charles vẫn còn trẻ tuổi và là một người thiếu quyết đoán. Quan trọng hơn cả, các vị vua tiền nhiệm nhà Plantagenet từ thời vua Edward III đã tranh giành ngai vàng nước Pháp. Từ đầu năm 1415, vua Henry V bắt đầu tìm nguồn kinh phí cho cuộc chiến. Ngoài nguồn thuế thu, phần lớn chiến phí được vua Henry vay mượn từ Richard Whittington_một nhà buôn nổi tiếng, đồng thời là đối tác uy tín dưới thời vua Richard II và Henry IV.[4] Gần như toàn bộ phục sức trong cung điện đều được mang ra thế chấp để vay tiền.
Ngày 12 tháng 8 năm 1415, vua Henry V dẫn quân vượt eo biển Manche, đến thành phố cảng Harfleur (miền bắc nước Pháp) và bao vây thành phố này trong gần 1 tháng, trước khi chiếm được nó vào ngày 22 tháng 9. Quân Anh đã tổn thất 30% quân số, chủ yếu là do bệnh kiết lỵ_một bệnh truyền nhiễm dễ gây tử vong thời bấy giờ. Sau đó, quân Anh tiếp tục hành quân đến Calais, mặc cho sự cảnh báo của hội đồng quân sự.
Vào ngày 25 tháng 10 (ngày lễ thánh Crispin), khoảng 30.000 kị binh Pháp giáp mặt 6.000 quân Anh của vua Henry trên một cánh đồng tại làng Agincourt. Mặc dù rất mệt mỏi, đói ăn và bị áp đảo quân số, vua Henry đã cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân Anh, bằng một cuộc hùng biện đầy lôi cuốn, được biết đến là cuộc diễn thuyết ngày lễ thánh Crispin. Với tài năng quân sự đã được kiểm chứng trong hơn 10 năm chinh chiến, vua Henry nhanh chóng bố trí đội hình, với trọng tâm là lực lượng cung thủ Cheshire-Wales mà ông tâm đắc, cùng với sự yểm trợ của bộ binh. Mặt khác, vào đêm trước trận chiến, một cơn mưa lớn đã khiến mặt đất trở nên lầy lội, hình thành địa hình bất lợi cho kị binh Pháp. Kết quả, họ bị sa lầy trong vũng bùn mà không thể phá tan phòng tuyến quân Anh, đồng thời bị đặt vào tầm bắn hiệu quả của cung thủ đối phương.
Chiến thắng ở Agincourt được xem là một trong những chiến công hiển hách nhất của quân Anh trong chiến tranh Trăm Năm, sánh ngang với trận Crécy (1346) và trận Poitiers (1356).
Trong thời gian diễn ra trận đánh, Henry ra lệnh xử tử các tù binh Pháp, mặc dù một vài quý tộc có thể được trao trả để đổi lấy chiến lợi phẩm. Nhà sử học Cambridge Brett Tingley cho rằng các tù binh Pháp có thể nổi dậy khi phần lớn quân Anh đối mặt với đợt xung kích cuối cùng của kị binh đối phương, buộc vua Henry phải ra quyết định này. Tuy nhiên, điều này đã khiến các chiến dịch tiếp theo của quân Anh gặp trở ngại bởi sức kháng cự quyết liệt từ các thành phố Pháp, khi người Pháp cảm thấy không có đường sống nếu đầu hàng người Anh.
Tóm lại, thắng lợi ở Agincourt qua góc nhìn của người Anh chỉ là bước khởi đầu cho chiến dịch khôi phục lãnh thổ đã mất trở lại sự cai trị của nước Anh, đồng thời mở ra cơ hội khả quan để vua Henry V làm vua Pháp.
Năm 1416, Pháp liên minh với Cộng hòa Genoa_một thế lực hàng hải hùng mạnh bậc nhất châu Âu đương thời, bao vây Harfleur do người Anh kiểm soát, nhằm chiếm lại hải cảng quan trọng này. Để bảo vệ Harfleur, vua Henry đã cử em trai ông, công tước John xứ Bedford chỉ huy hải quân xuất phát từ mũi Beachy vào ngày 14 tháng 8. Ngày hôm sau, công tước Bedford đánh bại liên quân Pháp-Genoa vào bảo vệ thành công Harfleur sau một cuộc hải chiến kéo dài 7 giờ đồng hồ, nhưng công tước Bedford đã tử trận. Sau đó, Henry ký hiệp ước Canterbury với Pháp, dưới sự chứng kiến của hoàng đế Sigismund, tạo tiền đề cho sự chấm dứt tình trạng ly giáo Tây phương trong giáo hội Anh.
Sau khi loại bỏ 2 đối thủ tiềm tàng và sau 2 năm chuẩn bị hậu phương, Henry phát động một cuộc chiến quy mô lớn vào năm 1417. Quân Anh chiếm Caen, lần lượt thôn tính vùng Hạ Normandy một cách nhanh chóng, trước khi cắt đứt đường liên lạc giữa Rouen (thủ phủ vùng Normandy) và Paris. Vua Henry V tiến hành bao vây và sử dụng pháo binh tấn công thành phố này. Đây là một trong những đội quân châu Âu đầu tiên sử dụng thuốc súng trong chiến tranh. Thế nhưng, quân trấn thủ Roeun không đầu hàng vì họ tin rằng đầu hàng người Anh đồng nghĩa với cái chết, như tất cả hàng binh Pháp tại Agincourt. Để ngăn chặn sự tiếp viện từ bên ngoài, vua Henry đã xúi giục hai gia tộc quyền lực nhất nước Pháp thời bấy giờ là Burgundy và Armagnacs gây chiến lẫn nhau, khiến hầu hết các gia đình quý tộc Pháp đều bị cuốn vào cuộc nội chiến này.
Nhiều tuần sau đó, Rouen thiếu lương thực trầm trọng, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, buộc họ xông ra cửa thành cầu xin vua Henry với hy vọng rằng quân Anh mở vòng vây cho họ thoát khỏi thành phố đang đói khát và bệnh tật này. Nhưng vua Anh từ chối. Sau đó, rất nhiều người dân Rouen chết đói, xác chết la liệt khắp đường phố. Đó cũng là lúc cuộc nội chiến Burgundy-Armagnacs lên cao trào, khiến Rouen bị cô lập hoàn toàn và người dân bắt đầu tuyệt vọng vì không được chi viện. Kế sách chia rẽ nội bộ của vua Henry đã phát huy tác dụng.
Cuối cùng, tháng 1 năm 1419, Rouen thất thủ. Những người Norman ngăn cản quân Anh bị trừng phạt tàn khốc: Alain Blanchard bị xử tử vì đã treo cổ tù binh Anh trên tường thành Rouen; Robert de Livet và Canon de Rouen bị giam cầm tại Anh suốt 5 năm sau đó vì đã từ chối thỏa hiệp với người Anh.
Đến tháng 8 năm đó, quân Anh tiến đến sát tường thành Paris. Sự sợ hãi trong triều đình Pháp đã khiến thái tử Pháp Charles (vua Charles VII tương lai của nước Pháp) ra lệnh ám sát công tước John xứ Burgundy tại Montereau vào ngày 10 tháng 9. Công tước mới của Burgundy, Philip, và cả triều đình Pháp đều đầu hàng trước quân đội của vua Henry. 6 tháng sau đó, hiệp ước Troyes được ký kết, qua đó:
Ngày 2 tháng 6 năm 1420, vua Henry kết hôn với Catherine tại thánh đường Troyes. Đến tháng 12 năm 1421, Catherine hạ sinh hoàng tử Henry tại cung điện Windsor. Đây cũng là người con duy nhất của vua Henry V và hoàng hậu Catherine de Valois, nghiễm nhiên trở thành người kế vị ngai vàng Anh-Pháp.
Trong nửa cuối năm 1420, vua Henry tiếp tục chinh phục một vài các quý tộc Pháp. Tháng 6, quân Anh bao vây và chiếm được pháo đài Montereau-Fault-Yonne (gần Paris) vào tháng 7. Đến tháng 11, thành phố Melun cũng thất thủ. Vua Henry trở về Anh quốc không lâu sau đó và giao lại cho người em trai Thomas, công tước xứ Clarence làm tổng tư lệnh quân Anh trên đất Pháp, tiếp tục chinh phục các quý tộc còn lại.
Tháng 3 năm 1421, quân Anh do Thomas chỉ huy đã thất bại trước liên quân Pháp-Scotland tại trận Baugé và tử trận. Để trả thù cho em trai và tiếp tục chiến dịch dang dở, ngày 10 tháng 6, vua Henry V đích thân trở lại Pháp nhằm ổn định lại tình hình. Từ tháng 7 đến tháng 8 năm đó, vua Henry chỉ huy quân Anh chiếm 2 pháo đài Dreux và Chartres. Ngày 6 tháng 10, ông bao vây thành Meaux, trước khi chinh phục nó vào ngày 11 tháng 5 năm 1422. Đây cũng là chiến dịch cuối cùng của vua Henry V.
Thực đơn
Henry_V_của_AnhLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Henry_V_của_Anh